سازمان بهداشت جهانی به دلیل شیوع سریع سویه جدید ویروس آبله میمون (mpox) در آفریقا، «وضعیت اضطراری» بهداشت عمومی اعلام کرده اما به گفته این سازمان این بیماری به اندازه کووید-19 نگران کننده نیست.
به گزارش الفباخبر،ویروس امپاکس یا آبله میمون یک بیماری ویروسی است که میتواند عمدتاً از طریق تماس نزدیک و گاهی از اشیاء و سطوح آلوده گسترش یابد.طبق گفته سازمان بهداشت جهانی، امپاکس در سال 1970 در جمهوری دموکراتیک کنگو آغاز شد. این بیماری عفونی که در مرکز و غرب آفریقا بومی است، بعداً باعث شیوع در سال 2022 شد که آن زمان در مورد شیوع جهانی سویه ضعیفتر این بیماری با نام «clade 2b» وضعیت اضطراری اعلام شد؛ این سویه آبله میمون بیشتر مردان همجنسگرا و دوجنسگرا را تحت تأثیر قرار میدهد. اکنون با ورود این بیماری به چند کشور دوباره وضعیت اضطراری بهداشت عمومی اعلام شده است.
علائم امپاکس چیست؟علائم شایع امپاکس عبارتند از: بثورات پوستی به مدت دو تا چهار هفته که ممکن است با تب، سردرد، دردهای عضلانی، کمردرد، انرژی کم و تورم غدد لنفاوی شروع شود یا به دنبال آن باشد.بثورات مانند تاول است و می تواند صورت، کف دستها، کف پا، کشاله ران، ناحیه تناسلی و یا مقعد، دهان، گلو یا چشم ها را درگیر کند. تعداد زخم ها از یک تا چند هزار متغیر هستند.افراد مبتلا حداقل تا زمانی که تمام تاول های آنها پوسته پوسته نشده و لایه جدیدی از پوست در زیر آن تشکیل نشده عفونی محسوب می شوند. به طور معمول این اتفاق دو تا چهار هفته طول می کشد. گزارشها نشان میدهند که افراد پس از ابتلا به امپاکس میتوانند مجدداً آلوده شوند.افراد مبتلا به امپاکس شدید ممکن است به بستری شدن، مراقبت های حمایتی و داروهای ضد ویروسی برای کاهش شدت ضایعات و کوتاه شدن زمان بهبودی نیاز داشته باشند.امپاکس چگونه پخش می شود؟انسان به انسان: به گفته سازمان جهانی بهداشت، لمس کردن، رابطه جنسی و صحبت کردن یا تنفس در نزدیکی فرد مبتلا می تواند ذرات تنفسی عفونی ایجاد کند، اما تحقیقات بیشتری در مورد نحوه انتشار ویروس هنگام شیوع بیماری در شرایط و موقعیت های مختلف مورد نیاز است.چیزی که دانشمندان میدانند این است که ممکن است ویروس برای مدتی روی لباسها، ملافهها، حولهها، اشیاء، وسایل الکترونیکی و سطوحی که توسط فرد مبتلا لمس شده باقی بماند.
این ویروس همچنین می تواند در دوران بارداری به جنین، در حین یا پس از تولد از طریق تماس پوست به پوست، یا از والدین مبتلا به امپاکس به نوزاد منتقل شود.اگرچه ابتلا به امپاکس از فردی که بدون علامت است گزارش شده اما هنوز اطلاعات محدودی در مورد اینکه آیا ویروس می تواند از فردی مبتلا به ویروس قبل از بروز علائم یا پس از بهبود ضایعات منتقل شود، وجود دارد.انسان به حیوان: از آنجایی که بسیاری از گونههای حیوانات به ویروس حساس هستند، امکان انتقال ویروس از انسان به حیوان در محیطهای مختلف وجود دارد. افرادی که مبتلا به امپاکس یا مشکوک هستند باید از تماس فیزیکی نزدیک با حیوانات اجتناب کنند.حیوان به انسان: احتمال ابتلا برای شخصی که با حیوان حامل ویروس مانند برخی از گونههای میمون یا جوندگان مانند سنجاب درختی در تماس فیزیکی باشد وجود دارد. چنین مواجهه ای می تواند از طریق گاز گرفتن یا خراشیدگی یا در حین فعالیت هایی مانند شکار، به دام انداختن یا تهیه غذا رخ دهد. این ویروس همچنین می تواند از طریق خوردن گوشت آلوده که به طور کامل پخته نشده باشد، منتقل شود.
آیا آبله میمون میتواند کشنده باشد؟این ویروس برای یک اقلیت کوچک می تواند کشنده باشد و بین 0.1 درصد تا 10 درصد افراد مبتلا به امپاکس، جان خود را از دست داده اند.به گفته آژانس بهداشت سازمان ملل، میزان مرگ و میر در محیط های مختلف ممکن است به دلیل عوامل متعددی مانند دسترسی به مراقبت های بهداشتی و وجود بیماریهای سرکوب کننده سیستم ایمنی متفاوت باشد. علائم امپاکس با مراقبت های حمایتی، مانند دارو برای درد یا تب، طی چند هفته خود به خود از بین میرود، اما در برخی افراد، این بیماری می تواند شدید باشد یا منجر به عوارض و در نهایت مرگ شود.نوزادان تازه متولد شده، کودکان، افراد باردار و دارای نقص ایمنی ممکن است در معرض خطر ابتلا به بیماری امپاکس جدی تر و مرگ باشند.آیا واکسنی برای آبله میمون وجود دارد؟آژانس بهداشت سازمان ملل چندین واکسن را برای استفاده در برابر امپاکس توصیه می کند. با این حال، واکسیناسیون همگانی که در طول همهگیری جهانی کووید_۱۹ رواج یافت، توصیه نمیشود.سال ها تحقیق منجر به ساخت واکسن های جدیدتر و ایمن تر برای بیماری آبله شده است. برخی از این واکسن ها در کشورهای مختلف برای استفاده علیه امپاکس تایید شده اند.سازمان بهداشت جهانی در حال حاضر، استفاده از واکسنهای MVA-BN یا LC16 یا واکسن ACAM2000 را زمانی که واکسنهای دیگر در دسترس نیستند، توصیه میکند.
وضعیت شیوع کنونی این بیماری چگونه است؟تاکنون بیش از 17000 مورد در سراسر قاره آفریقا تأیید شده است و مدیرکل سازمان بهداشت جهانی وضعیت اضطراری بهداشت عمومی را اعلام کرده است.به طور کلی این سازمان موارد تایید شده در ژوئن 2024(خرداد-تیر) از 26 کشور گزارش شده را 934 مورد اعلام کرده که 4مورد مرگ و میر به همراه داشته است. سازمان بهداشت جهانی همچنین اعلام کرد در ژوئن 2024، تعداد موارد جدید گزارش شده ماهانه نسبت به ماه قبل 3 درصد کاهش یافته است. اکثر موارد گزارش شده در ماه گذشته از منطقه آفریقا (60.7 درصد) و منطقه قاره آمریکا (18.7 درصد) گزارش شده است.سازمان کنترل و پیشگیری از بیماری آفریقا گفته که ۳۴ کشور در آفریقا یا عفونت را گزارش کرده یا در معرض خطر بالا هستند.جمهوری دموکراتیک کنگو از ابتدای سال 2024 با بیش از 14000 مورد ابتلا و 524 مرگ و میر با شیوع شدید مواجه است. همچنین در بروندی، کنیا، رواندا و اوگاندا، کشورهای همسایه جمهوری دموکراتیک کنگو، که قبلاً مواردی از ابتلا به این بیماری وجود نداشته، عفونتها گزارش شده است.برخی کشورهای دیگر به شرح زیر نیز گزارشهایی از ابتلا داشته اند:آژانس بهداشت عمومی سوئد نیز یک مورد از سویه جدید امپاکس را در این کشور تأیید کرده است. فرد آلوده طی اقامت در یک کشور آفریقایی این ویروس را گرفته است.
وزارت خدمات ملی بهداشت پاکستان حداقل دو مورد ابتلا به امپاکس را تأیید کرد. فیلیپین گفت یک مرد 33 ساله اولین فردی بود که در این کشور جنوب شرق آسیا به عفونت امپاکس تشخیص داده شد. در ادامه نقشه تمام موارد امپاکس، از هر سویه، که از ابتدای سال 2024 (دی۱۴۰۲) در سراسر جهان تأیید شده آورده شدهاست. با رفتن به این آدرس ماوس را بر روی هر کشوری نگه دارید موارد ابتلای تایید شده از ژانویه(دی-بهمن 1402) را خواهید دید.
جدول زیر که توسط سازمان بهداشت جهانی منتشر شده نشان دهنده کل موارد ابتلا از ژانویه2022( دی-بهمن1401) تا ژوئن2024(خرداد-تیر1403) است. موارد ابتلا در ماههای می و ژوئن (اردیبهشت_خرداد_تیر) سال جاری میلادی نیز به جز در منطقه آفریقا روند کاهشی داشتهاند.
با اینحال سازمان بهداشت جهانی میگوید امپاکس شیوع کووید-19 دیگری نیست، زیرا از قبل اطلاعات زیادی در مورد این ویروس و ابزارهای کنترل آن وجود دارد.هانس کلوگه، مدیر اروپایی سازمان جهانی بهداشت گفت، در حالی که تحقیقات بیشتری در مورد نوع مسریتر و خطرناکتر بیماری آبله میمون (clade 1b) مورد نیاز است شیوع امپاکس می تواند مهار شود.
