همانطور که در مطلب قبل مطرح کردهایم از ابتدای سال ۸۰ تا پایان سال ۹۹ حجم تولید ناخالص کشور رشد 0.36 درصدی داشته است و در طرف مقابل نقدینگی 132.5 درصد رشد کرده است.
به طور دقیق خلق پول و اضافه برداشتهای بانک مرکزی و چاپ پول عامل اصلی رشد نقدینگی است و پیکان حمله را به سمت دولت و بانک مرکزی میبرد.
به دلیل فشار دولت بر بانک مرکزی و همچنین به دلیل جبران کسری بودجه و از طرفی به دلیل عدم وجود بانک مرکزی مستقل این میزان نقدینگی خلق شده است.
استقلال بانک مرکزی به چه معناست و چه مزایایی دارد؟
تاریخ نشان می دهد تا قبل از ایجاد بانک مرکزی دولت به طور مستقیم در انتشار پول نقش داشته و دولت ها با استفاده از امتیاز نشر پول و به دلیل کاهش درآمد و کمبود نقدینگی دست به خلق پول و ایجاد تورم می زدند.
در حالت کنونی دولت به دلیل ورود مستقیم به بانک مرکزی و خرج بیش از درآمد دولت به بانک مرکزی برای اخذ وام فشار وارد کرده و توجهی به رشد تورم ندارد.
در واقع علیرغم اینکه تنظیم سیاست های پولی از جمله حجم عرضه پول باید متناسب با رشد اقتصادی و ثبات عمومی قیمت ها داشته باشد متاسفانه مشکل دولت بر این امر شیره گردیده و سیاستهای پولی را را به خطر انداخته است.
زمانی بانک مرکزی مستقل به شمار می رود که بتواند وظایف خود را مستقل از هر فشار سیاسی و یا رابطه ویژه دولت انجام دهد.
در ایران که حدودا 80 درصد نظام آن دولتی است، شکل گیری استقلال بانک مرکزی سخت و غیرقابل باور است و اگر با زیرساختهای مناسب همراه نشود به شکست این طرح میانجامد.
البته استقلال بانک مرکزی در دو بخش خلاصه می شود: اول استقلال در تعیین اهداف اقتصادی و دوم استقلال در استفاده از ابزارهای اقتصادی!
استقلال بانک مرکزی چه آثاری بر اقتصاد کلان جامعه دارد؟
به طور قطع بانکهای مرکزی مستقل سیاستهای صحیحتری نسبت به بانکهای مرکزی غیر مستقل دارند و زمانیکه بانک مرکزی مستقل باشد و فشارهای سیاسی برآن وارد نشود، به تبع با اعمال سیاستهای صحیح، بهتر میتواند تورم را مهار نماید.
در خصوص تصریح این موضوع خبرنگار بانک الفباخبر گفت وگویی با یوسف کاووسی کارشناس ارشد بانکی داشته است.
کاووسی در تأیید مطلب بالا بیان کرد: استقلال بانک مرکزی به معنای ارتباط مستقیم مجلس و این بانک است، در زمان کنونی اگر مجلس سوال یا بازخواستی از بانک مرکزی داشته باشد وزیر امور اقتصاد به عنوان نماینده و یا واسطه طرفین به این سوالات پاسخ میدهد که متاسفانه تاکنون نتوانسته قانع کننده باشد.
وی افزود: از طرفی با استقلال بانک مرکزی دخالت دولت در این بانک کم شده و میتواند نظم مطلوبی در نظام پولی کشور ایجاد نماید. به طور شفاف استقلال بانک مرکزی جدایی سیاستهای پولی از سیاستهای مالی در نظام اقتصاد است.
این کارشناس بانکی تأکید کرد: با استقلال بانک مرکزی دولت دیگر نمیتواند به طور مستقیم از بانک مرکزی استقراض نماید و با تحقق این امر ناخداگاه ارزش پول ملی حفظ و با تورم مقابله می شود
درگیری بانک ها در اموال مازاد
پیشتر در مطلبی تحت عنوان «بانکداری در دولت تدبیر و امید» به موضوع درگیری بانکها در اموال مازاد پرداختهایم در این خصوص نیز یوسف کاووسی بیان کرد: درگیری بانکها در اموال مازاد به سه بخش کلی تقسیم می شود: بخش اول بدهی مردم به بانک ها: در این بخش به دلیل دریافت تسهیلات مردم از بانک ها و عدم پرداخت آن ضمانت ها که اکثراً املاک هستند توقیف گردیده و تصرف بانکها در میآید.
وی ادامه داد: در بخش دوم بدهی دولت به بانک ها؛ در خصوص عدم پرداخت بدهی دولت به بانکها این امر موجب واگذاری تعداد زیادی املاک به بانکها می شود و در نهایت بخش سوم ورود مستقیم بانکها به بازارهای مالی نظیر املاک برای کسب سود است که موجب رشد قیمت چشمگیر ملک در سالیان اخیر گشته است.
عملکرد بانک مرکزی در دوره همتی
عبدالناصر همتی از اوایل مرداد سال ۹۷ با شعارهای اصلاح و مدیریت بازار بر کرسی ریاست بانک مرکزی تکیه زد. ابتدا برای تصریح موضوع به برکناری ولی الله سیف از بانک مرکزی در سال ۹۷ می پردازیم که مهمترین عامل برکناری وی ناتوانی در مهار قیمت ارز بود.
در تابستان ۹۷ زمانی که همتی رئیس کل بانک مرکزی شد و اکنون که دو سال دو از مدیریت وی گذشته است همتی نتوانسته مانع بحران ارزی شود. در این دو سال هیچ حساسیتی از سمت بانک مرکزی درخصوص بی ارزش شدن پول ملی احساس نشد و برعکس با اتخاذ سیاست های نادرست در جهت تضعیف ارزش پول ملی گامهایی برداشته شد.
به طور کلی از زمان ریاست دکتر همتی تاکنون پول ملی بیش از ۱۶۰ درصد از ارزش خود را از دست داده است و شعارهای وی محقق نگردید.
در تیرماه سال ۹۷ نرخ تورم اعلامی مرکز آمار برای کل کشور حدود ۹ درصد بود و در تیرماه سال ۹۹ به ۲۷ درصد رسید البته طی سالهای ۹۷ و ۹۸ تورم در برخی از ماهها تا ۴۰ درصد هم بالا رفت.
در دوره ریاست همتی شاهد افزوده شدن روزانه بیش از هزار میلیارد تومان به نقدینگی کشور بودیم و به عبارت دیگر از تیرماه سال ۹۷ نقدینگی از 1602 هزار میلیارد تومان به 2651 هزار میلیارد تومان رسید.
در ادامه نیز ناموفق بودن بانک مرکزی در کنترل نقدینگی عامل رونق بازارهای سوداگری در مسکن، خودرو، طلا و ارز شده و گرانی های افسار گسیخته را به دنبال داشته است.
در این خصوص و در انتها برای جمع بندی موضوع، در هر صورت و دخالت شرایط بیرونی نمی توان مدیریت بانک مرکزی را در منفی شدن همه شاخص های مهم کشور بی گناه دانست.
عملکرد همتی از دیدگاه مدیر اسبق بانک مرکزی
کاووسی در خصوص عملکرد همتی در بانک مرکزی به خبرنگار الفباخبر گفت: بنده ابدا عملکرد همتی را در دوره ریاست بانک مرکزی مطلوب نمیدانم و این شخص بیشتر با ظاهرسازی این نهاد را اداره کرده و منطق اقتصادی خاصی پشت موضوعات و تصمیمات بانک مرکزی نبوده است.
وی ادامه داد: مسائل بورس نیز ریشه در تصمیمات و عدم تصمیمات بانک مرکزی داشته است و بخشی هم بدهیهایی است که با فروش اوراق برای جبران کسری بودجه ایجاد شده و دولت آینده باید پاسخگوی آن باشد.
واکنش به صحبتهای قاضیزاده در اولین مناظره
مدیر اسبق بانک مرکزی در پاسخ به سوال «قاضیزادههاشمی نامزد ریاست جمهوری در مناظره چند شب پیش ادعا کرد رئیس بانک مرکزی باید مسئول حفظ ریال باشد و نه دلار!» نظر شما در این خصوص چیست؟ پاسخ داد: قاضیزادههاشمی فرد اقتصادی و اقتصاددانان نیست و حرفهای ایشان منبع و معنی خاصی ندارد! در پولی بانکی یکی از وظایف بانک مرکزی حفظ ارزش پول ملی است و این حفظ ارزش پول را از هر طرف که بخوانیم باید در نهایت به حفظ ارزش پول ملی منتهی شود حال میخواهد ریال با ارزش شود و یا دلار بی ارزش!
کاووسی افزود: آنهایی که این موضوع را درک نمیکنند و فکر میکنند ارزش دادن به پول ملی به راحتی به دست میآید، خیر این طور نیست. دلار یک مبنا و پایه در دنیای امروز است و تمام معاملات با دلار انجام میشود و از طرفی در زمانی که ارزش پول ملی کاهش پیدا کند به طور مثال باید برای یک دلار ۲۵ هزار تومان پرداخت کنیم و اگر پول ملی تقویت شود باید ۵ هزار تومان پرداخت کنیم. پس این صحبت جناب قاضیزاده هاشمی به طور کل کارشناسی نشده و مغالطه در کلام است.
مدیر اسبق بانک مرکزی در پایان خاطرنشان کرد: در خصوص صحبت های شنیده شده از نامزدهای نهایی انتخابات به عموم مردم شوک وارد شد و بنده میگویم آنها توانایی اداره امور کشور را ندارند.
انتهای پیام