به گزارش الفباخبر، تاکنون ۷ نفر طی ۱۲ دوره رئیسجمهور ایران بودهاند. این مقام پس از سقوط حکومت شاهنشاهی پهلوی و پس از پیروزی انقلاب اسلامی و بنیانگذاری نظام جمهوری اسلامی در ایران به وجود آمد و از تاریخ ۱۳ آذر ۱۳۵۸ با تصویب قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران شکل قانونی بهخود گرفت. رئیسجمهور از میان نامزدهای ریاست جمهوری توسط شورای نگهبان گزینش شده و راهیافتگان به مرحله بعدی برای یک دوره چهار ساله توسط رأی مستقیم اکثریت مردم ایران برگزیده میشود و انتخاب مجدد او تنها برای یک دوره پیاپی دیگر امکانپذیر است.
رئیسجمهوری؛ دومین مقام سیاسی بلندپایه کشور پس از رهبری
بنا بر قانون اساسی، رئیسجمهوری ایران پس از رهبری دومین مقام سیاسی بلندپایه کشور است و هیئت دولت و قوه مجریه تحت امر او قرار دارند.
سه رئیسجمهور نخست ایران رئیس کابینه نبودند
تا پیش از بازنگری قانون اساسی در سال ۱۳۶۸، مطابق اصل ۱۳۴ ریاست هیئت دولت با مقام نخستوزیر بود؛ بنابراین ۳ رئیسجمهور نخست ایران (سید ابوالحسن بنیصدر، محمدعلی رجایی، سید علی خامنهای) رئیس کابینه محسوب نمیشدند.
رئیسجمهور همچنین به عنوان مجری قانون اساسی، رئیس شورای عالی امنیت ملی و رئیس شورای عالی انقلاب فرهنگی نیز فعالیت میکند. تنها نخستین رئیسجمهور ایران (ابوالحسن بنیصدر) مقام فرماندهی کل نیروهای مسلّح را برعهده داشت و پس از عزل و رد صلاحیت، این وظیفه به رهبری سپرده شد. مابقی رؤسای جمهور حائز این مقام نبودند.
نخستین رئیسجمهور ایران پس از پیروزی انقلاب اسلامی
سید ابوالحسن بنیصدر، نخستین رئیسجمهور جمهوری اسلامی ایران بود که از ۱۵ بهمن ۱۳۵۸ با تنفیذ حکم خود به صورت رسمی کار را آغاز کرد.
بنیصدر پس از انتخابات، به مرور پشتوانه مردمی خود را از دست داد. از طرفی سازمان مجاهدین خلق همچنان به دنبال راهی برای نفوذ در قدرت کشور بود. این شد که بنیصدر و سازمان مجاهدین خلق در یک جبهه قرار گرفتند.
بنیصدر در طول دوران ریاست جمهوری همکاری چندانی با نهادهای انقلابی نداشت و از طرف افراد مختلف مورد انتقاد بود.
کندی و کارشکنیهایی که در جبهههای جنگ تحمیلی رخ میداد، آرام آرام محبوبیت او را در میان مردم کاهش داد. عملکرد بنیصدر در ارتباط با جبههها، باعث شد تا امام طی حکمی وی را از سمت فرماندهی کل نیروهای مسلح برکنار کند .کمتر از 17 ماه پس از انتخابات، نمایندگان مجلس شورای اسلامی در روز 31/3/1360 رأی به عدم کفایت سیاسی بنیصدر دادند.
کوتاهترین دوره ریاستجمهوری در تاریخ ایران
ریاستجمهوری محمدعلی رجایی یا دولت دوم جمهوری اسلامی ایران با تنفیذ حکم او در ۱۱ مرداد ۱۳۶۰ آغاز شد و با ترور او در انفجار تروریستی دفتر نخستوزیری در ۸ شهریور ۱۳۶۰ به پایان رسید. مدت ۲۸ روزه ریاستجمهوری رجایی، کوتاهترین دوره ریاستجمهوری در تاریخ ایران است.
نخستین کار رجایی پس از آغاز ریاستجمهوری، معرفی محمدجواد باهنر به عنوان نخستوزیر به مجلس شورای اسلامی بود که در ۱۲ مرداد انجام شد. باهنر ۲ روز بعد یعنی ۱۴ مرداد از مجلس رأی اعتماد گرفت. با معرفی وزیران و رأی اعتماد مجلس به آنها در ۲۶ مرداد، دولت دوم تشکیل شد.
سومین رئیسجمهور ایران اسلامی
سید علی خامنهای با بیش از ۱۶ میلیون رأی (۹۵٬۰۱٪) در انتخابات ۱۳۶۰ و بار دیگر با بیش از ۱۲٬۲ میلیون رأی در انتخابات ۱۳۶۴ برگزیده شد. در این دوران که با بخش عمده جنگ همزمان بود و جناح چپ جمهوری اسلامی قدرتمند بود، او از چهرههای معتدل بهشمار میرفت. با درگذشت روحالله خمینی و از تاریخ ۱۴ خرداد ۱۳۶۸، به رهبری برگزیده شد و مدتی کوتاه به صورت رسمی عهدهدار هر دو مسئولیت بود. او ضمن واگذاری پیش از موعد ریاست جمهوری، از موسوی خواست تا تاریخ آغاز به کار دولت جدید به کار خود ادامه دهد.
اکبر هاشمی رفسنجانی؛ چهارمین رئیسجمهوری ایران
رفسنجانی از ۲۵ مرداد ۱۳۶۸ تا ۱۲ مرداد ۱۳۷۶ چهارمین رئیسجمهور ایران و پیش از آن، وی نخستین رئیس مجلس شورای اسلامی از سال ۱۳۵۹ تا ۱۳۶۸ بود. در طول جنگ ایران و عراق، رفسنجانی به عنوان نماینده رهبر در شورای عالی دفاع، فرماندهی نیروهای مسلح را برعهده داشت. وی از سال ۱۳۶۸ تا زمان مرگ، ریاست مجمع تشخیص مصلحت نظام را عهدهدار بود. او در همه ادوار مجلس خبرگان رهبری نماینده استان تهران و از ۱۳۸۶ تا ۱۳۹۰، دومین رئیس این مجلس بود. رفسنجانی همچنین رئیس هیئت مؤسس و هیئت امنای دانشگاه آزاد اسلامی نیز بود.
دوران سازندگی ایران
به دو دوره ریاست جمهوری اکبر هاشمی رفسنجانی در ایران دوران سازندگی اطلاق میشود که مشتمل بر دولتهای پنجم و ششم نظام جمهوری اسلامی ایران است. آغاز فعالیت ریاست جمهوری رفنسجانی از ۱۲ مرداد ۱۳۶۸ بود و در ۱۲ مرداد ۱۳۷۶ پایان یافت.
اجرای اولین برنامه پنج ساله توسعه اقتصادی بعد از انقلاب در این دولت انجام گرفت. سیاست باز اقتصادی و وضع قوانین ضد انحصار از جمله اقدامات مؤثر وی بود. از مهمترین دغدغههای پیش روی این دولت بازسازی کشور بعد از جنگ هشت ساله که ویرانههای زیادی را بر جای گذاشته بود، بود. به همین منظور هاشمی در وزارتخانههای اقتصادی دولت از وزیران با گرایش تکنوکراتی بهره جست. همچنین هاشمی تصمیم گرفت سهم بودجه پروژههای عمرانی را به طور چشمگیری نسبت به سایر فعالیتهای دولت بیشتر در نظر گیرد.
روی کارآمدن دولت اصلاحات با ریاست جمهوری خاتمی
سیدمحمد خاتمی (زاده ۲۱ مهر ۱۳۲۲) محقق، روحانی، سیاستمدار اصلاحطلب و پنجمین رئیسجمهور ایران است که طی دو دوره بین سالهای ۱۳۷۶ تا ۱۳۸۴ این مسئولیت را عهدهدار بود.
دوره ریاست جمهوری خاتمی از برهههای مهم تاریخ سیاسی ایران است. شعار جامعه مدنی وی که بعدها در قبال سکوت وی توسط رهبر معظم انقلاب به عنوان برداشتی از مدینهالنبی نام برده شد در کنار توسعه سیاسی از شعارهای اصلی وی بود. در همین راستا وی انتخابات شوراهای شهر و روستا را که در قانون اساسی جمهوری اسلامی تصریح شده بود برای نخستینبار برگزار کرد و فعالیتهای فرهنگی، هنری و سیاسی در فضایی بازتر از دولتهای قبل و بعد انجام شد.
محمود احمدینژاد؛ جمعیت ایثارگران انقلاب اسلامی
محمود احمدینژاد (زاده ۶ آبان ۱۳۳۵) سیاستمدار ایرانی است که از سال ۱۳۸۴ تا ۱۳۹۲ ششمین رئیسجمهور ایران بود. وی همچنین از سال ۱۳۷۲ تا ۱۳۷۶ اولین استاندار اردبیل و از سال ۱۳۸۲ تا ۱۳۸۴ شهردار تهران بود. او هماکنون عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام و دانشیار دانشگاه علم و صنعت ایران است.
احمدی نژاد با استفاده از وفور درآمدهای ارزی از محل فروش نفت، سیاست پولپاشی را با شدت بسیاری دنبال کرد. طرح وامهای زودبازده به بنگاهها، برنامه هدفمندی یارانهها، ساخت مسکن مهر، وعده پرداخت سهام عدالت و بسیاری دیگر از برنامهها سبب تزریق پول بدون پشتوانه به جامعه شد و بدهی دولت به بانک مرکزی افزایش یافت.
نتیجه این سیاستها، تورم فزاینده ۳۵ درصدی در دولت دوم احمدینژاد بود، ضمن آنکه نرخ رشد اقتصادی هم به پایینترین حد تاریخی خود در چهار دهه گذشته رسید و عدد منفی ۶٫۷ درصدی را در سال ۹۱ ثبت کرد.
حسن روحانی؛ رئیس دولت تدبیر و امید
حسن روحانی (زادهشده بهنام حسن فریدون) روحانی و سیاستمدار ایرانی، رئیسجمهوری دولت دوازدهم جمهوری اسلامی ایران، استاد پژوهشی مرکز تحقیقات استراتژیک و همچنین نماینده استان تهران در مجلس خبرگان رهبری از سال ۱۳۷۸بود. روحانی از سال ۱۳۶۸ تا ۱۳۸۴ دبیر شورای عالی امنیت ملی جمهوری اسلامی ایران و رئیس تیم هستهای و مذاکرهکننده ارشد ایران با سه کشور اروپایی آلمان، فرانسه و بریتانیا درباره برنامه هستهای ایران، از سال ۱۳۶۸ تا ۱۳۹۲ عضو شورای عالی امنیت ملی به نمایندگی از رهبر جمهوری اسلامی ایران و از سال ۱۳۷۱ تا ۱۳۹۲ رئیس مرکز تحقیقات استراتژیک مجمع تشخیص مصلحت نظام نیز بوده است. روحانی سابقه پنج دوره نمایندگی مردم در مجلس شورای اسلامی را دارد و نایب رئیس مجلس شورای اسلامی در دوره چهارم و دوره پنجم، بوده است.
در ۲۲ فروردین ۱۳۹۲، حسن روحانی با نام «دولت تدبیر و امید»، شعار اعتدالگرایی، نماد کلید و رنگ بنفش برای انتخابات ریاست جمهوری به صورت رسمی اعلام نامزدی کرد.
او در ۱۷ اردیبهشت، با حضور در ستاد انتخابات وزارت کشور، نام خود را برای رقابت ۲۴ خرداد ثبت کرد. سرانجام او با اعلام وزارت کشور با کسب 50.70 درصد آرا به طور رسمی به عنوان هفتمین رئیسجمهوری اسلامی ایران برگزیده شد.
روحانی برای انتخاب مجدد با شعار دوباره ایران در انتخابات ریاستجمهوری ۲۹ اردیبهشت ۱۳۹۶ رقابت کرد. در پی انتخاباتی که در روز جمعه ۲۹ اردیبهشت در ایران و با شرکت ایرانیهای سراسر جهان برگزار شد، حسن روحانی با کسب 57 درصد آرا رئیسجمهور ایران باقی ماند. رکورد بالاترین نرخ تورم ۶۰ سال اخیر ایران در دولت روحانی به ثبت رسید.
عملکرد دولت روحانی در هشت سال ریاست جمهوری
دوره اول دولت روحانی، دورهای بود که او توانست بخش مهم شعارهای اقتصادی خود را عملی کند. مذاکرات هستهای به نتیجه رسید. بخشی از تحریمها برداشته شد. در دو سال متوالی نرخ تورم اقتصاد ایران تک رقمی شد. اتفاقی بیسابقه در اقتصاد ایران. نرخ رشد منفی دولت دهم، مثبت شد و حتی در بازهای به ۱۲ درصد نیز رسید. اگرچه حاصل دوپینگ نفتی بود.
همه چیز در دولت اول روحانی خوب بود. اما ورق از اواخر سال ۹۶ برگشت. زمانی که زمزمه خروج دونالد ترامپ از برجام جدی شد. نرخ ارز کم کم افزایش یافت و ظرف کمتر از چهار سال از ۳۰۰۰ تومان به ۳۰۰۰۰ هزار تومان رسید. نرخ تورم تک رقمی در اسفند ۹۹ به آستانه ۵۰ درصد رسید. نرخ رشد اقتصادی منفی شد. آمریکا از برجام خارج شد و سختترین تحریمها را علیه ایران اعمال کرد.
دولتی که وعده داده بود «آنچنان مردم را از درآمد سرشار کند که اصلا به یارانه ۴۵ هزار تومانی نیازی نداشته باشند» سال ۹۸ با اعتراضاتی مواجه و در نهایت یارانه جدیدی پرداخت کرد و مردم زیادی به یارانه دولت وابسته شدند.
بسیاری معتقدند شرایط کنونی اقتصاد ایران ناشی از خروج ناگهانی آمریکا از برجام است و دولت روحانی بیتقصیر است. اما عده دیگری میگویند شرایط مطلوب اقتصادی دولت اول نیز حاصل کار دولت روحانی نبود. دولت در سایه مذاکرات هستهای نشست و ثمره اقتصادی برجام و کنترل انتظارات تورمی را چید.
دولتی که با شعار آواربرداری از اقتصاد روی کار آمد، خرابیهای بسیاری ایجاد کرد. از تورم بیسابقه گرفته تا جهش ۸۰۰ درصدی نرخ ارز و تورم ۷۵ درصدی اقلام خوراکی در برخی از استانها.
دولت روحانی رکوردهای منفی بسیاری را به نام خود ثبت کرد. تورم سالهای ۹۷ و ۹۸ به ترتیب رقمهای ۳۱٫۲ و ۴۱٫۲ درصد را ثبت کرده است.
در مورد نرخ ارز قیمت دلار در سال ۹۹ حتی به ۳۲ هزار تومان نیز رسید که نشان از رشد نزدیک به ۸۰۰ درصدی از سال ۹۲ تا ۹۹ داشت.
درآمدها طی ریاستجمهوری حسن روحانی چگونه بود؟
درآمد سرانه کشور از سال ۹۰ تا ۹۸، ۳۴ درصد کم شد و به ابتدای دهه ۹۰ رسید. در مورد درآمدهای نفتی نیز از سال ۹۲ تا ابتدای سال ۱۴۰۰ رقمی در حدود ۳۵۰ میلیارد دلار درآمد نفتی دولتهای یازدهم و دوازدهم بوده است. درآمد نفتی دولت اعتدال ۲۶۸ میلیارد دلار از دولتهای نهم و دهم کمتر بوده است. اما به ترتیب ۲۴۰ میلیارد دلار و ۱۹۳ میلیارد دلار از دولتهای سازندگی و اصلاحات بیشتر بوده است.
اکنون با تمام مشکلات اقتصادی به بار آمده در دوران هشت ساله ریاست جمهوری حسن روحانی، عمر دولت وی به پایان رسید.
دولت سیزدهم با ریاست آیتالله سیدابراهیم رئیسی کار خود را در حالی آغاز میکند که وضعیت کشور به خصوص از منظر اقتصادی وخیمتر از هر زمان دیگری است.
انتهای پیام